अशीच अमुची शाळा असती

शाळा सुटली, पाटी फुटली,
आई मला भूक लागली :)


लहानपणी हे गाणं म्हटलं त्याला खूप दिवस झाले. माझी १०वी नंतर शाळा सुटली त्याला जवळजवळ १२ वर्ष होऊन गेली, आणि त्यानंतर शाळेत जायचा प्रसंग आला तो सरळ MA, M.Phil. झाल्यावर, थेट अमेरिकेत, शिक्षिका होण्यासाठी Ed.M. मधे दाखल झाल्यावर! Ed. M. म्हणजे आपल्याकडे बी. एड असतं तसंच, फक्त पदव्योत्तर अभ्यासक्रम (Masters) असल्यामुळे थोडं अधिक demanding म्हणायचं. निदान मला तरी ते अधिक demanding वाटलं- त्याचं कारण हे नवीन "अमेरिकन शिक्षणपद्धती" हे रसायन ही असू शकेल.
ह्या अमेरिकन शिक्षणपद्धतीला समजून घेतांना बरेच प्रश्न पडले, बरंच आश्चर्यही वाटलं, आणि तितकंच कौतुकही! पुन्हा सर्वाथाने शाळेत जातांना (इथे विद्यापीठालाही "स्कूल" म्हणतात हे तर प्रसिद्धच आहे ) इतकं काही शिकायला मिळालं, की शिक्षिका कसली होतेय मी- विद्यार्थिनीच बनले पुन्हा एकदा!!!
अगदी पहिला प्रसंग आठवतो म्हणजे पहिल्या दिवशी विद्यापीठातल्या वर्गाला गेले तो! तिथे जायचं, शांतपणे टिपणं घ्यायची, प्राध्यापकांचा प्रत्येक शब्द ब्रह्मवाक्य मानायचा, ह्या पठडीतली मी. पोचले, तर वर्गात सगळेजण गोलात बसलेले, आणि त्यात प्राध्यापक कुठले, हे मला कळायचं एकमेव कारण म्हणजे मी आधी त्यांना प्रवेशाच्या संदर्भात भेटले होते! मग सर्वप्रथम "ओळख-परेड" सुरू झाली. प्रत्येकाने फक्त आपलं नावच नाही, तर आपल्याविषयी एखादी विशेष गोष्टही सांगायची, आणि प्रत्येकाने "स्मरणशक्ती" खेळाप्रमाणे आधीच्या सगळ्यांची नावं आणि विशेष लक्षणंही लक्षात ठेवून सांगायची! आता आमच्या वर्गात जरी फक्त २४ लोक होते, तरीही ह्या प्रकारात जवळजवळ अर्धा पाऊण तास गेलाच. मधे मधे भरपूर विनोद, एकमेकांची थट्टा, कोणी मधेच उठून "coke" घेऊन आलेले, कोणी चक्क पाय वर घेऊन बसलेले.... इथे आपण नक्की शिक्षण विषयाच्या वर्गात आहोत, की सायंकालीन मनोरंजन शिबिरात आहोत, असा विचार मी करत असतांनाच प्राध्यापिकेने कोर्सचा पुढील आराखडा मांडायला सुरूवात केली.
प्रत्येकाला कोर्सची समग्र माहिती असलेलं syllabus दिलं. त्यात कोणत्या दिवशी कोणता धडा, कोणती पानं वाचून यायची, त्याचं वेळापत्रक होतं. कोर्सच्या दर टप्प्यावर कोणत्या assignments कुठल्या दिवशी द्यायच्या, त्याची माहिती, शिवाय प्रत्येक assignment चं सविस्तर स्पष्टीकरण होतं. प्रत्येक assignment कोणत्या निकषांवर तपासली जाईल, तेही लिहिलेलं. आणि वर प्रा. बाई विचारतात, “कोणाला काही प्रश्न आहेत का?” ह्यावर एकाने, “हा अमुक पेपर किती पानांचा हवा?” हे विचारूनच घेतलं. मुळात Graduate (आपल्या भाषेत Masters) level नंतर परीक्षा हा प्रकार साधारणत: नसतोच. त्या ऐवजी ५ पानी निबंध, छोटे Reflective Responses, किंवा वर्षाच्या शेवटी मोठं project अशा विविध तहेने प्रगती तपासली जाते. स्मरणशक्तीवर भर नसून विश्लेषणावर असतो. वर्गातल्या चर्चेतला सहभाग ही सुद्धा grade साठी महत्त्वाची बाब असते.

अहं माउसास्मि

हैदराबादेत बॉंब फुटले
ग्रीस मधे लागली आग
गोन्सालिसने राजिनामा दिला
पाकिस्तानला आलाय राग

रीडिफ़ डॉट कॉम ला सिनेमाचं वेड
ई-महाराष्ट्र टाइम्सचे मराठी वॉलपेपर
आऊटलुकवर उच्चभ्रू चर्चा
प्रत्येकाचे आपापले आवडते ई-न्यूजपेपर।

फिरणाऱ्या पृथ्वीसारखं गरगरतंय डोकं
कळेना आता मी स्वयंपाक करू काय ?
ग्लेशियर वितळतोय, ओझोन संपतोय
ग्लोबल वॉर्मिंगवर शोधायलाच हावाय उपाय!

माहिती तंत्रज्ञानाचं हे युग
कळायला लागल्यात दुनियाभरच्या सुरस चमत्कारिक कथा
पण शेजारणीला ताप आला, बाहेर बर्फ, ही घरी एकटी,
तिची कोणाला दिसत्येय व्यथा?

किंवा असेल बुवा गुगलचं नवीन सॉफ्टवेअर,
आकाशातून आजाऱ्यावर झूम करणारं
रेड-क्रॉसला थेट संदेश पोचवणारं
गूगल तर आता आमचा देवच झालाय
वाट दाखवणारा, लाखो गोष्टींचा "शोध" घ्यायला
प्रवृत्त करणारा...

पण आज त्या गोष्टी आपल्या अंतर्मनात उरलेल्या नाहीत-
त्या आहेत Webshots, Blogspot, Orkut वर कुठेतरी.
आज त्या तंत्रज्ञानाने, मलाही केलंय
माहितीचं निव्वळ एक केंद्र-
० १ ० १ ० १ आकड्यांमधून बोलणारं, ऐकणारं.

शेकडो वर्षांपूर्वी शेक्सपीयर म्हणाला होता,
All the world's a stage!
आपण तेव्हाही बाहुल्याच होतो,
आताही बाहुल्याच आहोत
फक्त आपली बोटं बांधलीयेत आज माऊसला
"क्लिक-कर्ता, करविता आपणच आहोत"
अशा गोड भ्रमात!

Library, Window

Library, Window

Why all library windows
barred at this awkward angle
that if one sits at the table
the world looks ugly broken?
Trees are stumps rising from the river
Sky, with buildings cut in half
Is a tooth-old jaw wide open.

No matter how one looks,
There is no relief from that broken-ness
A bird from top left corner
bravely dives across that wooden frame,
But when it re-appears bottom right,
it's merely falling, as if hurt.

Maybe someone knows
Libraries can house only shards of knowledge
to stab eager eyes, slow them down.
Maybe someone thinks
Fragmentation is an everywhere fact of life
Grappled nowhere better than in the library window
No, I do not expect to see until the end of the road (what fun would it be?)
Yet no, I cannot have it cut by a cement block
and weird stretches of wired poles
jutting parallel to the river.

Please, at least let
my eyes freely travel this landscape beauty
with my mind
as I sit and read.

Monsoon

The first rain in Spring somehow reminded me of the monsoon in India; this is the poem I wrote for it.

I do not have words to sing for monsoon
Dropping like silk on humble tin roofs
and carved terraces alike
greening parched mud with mosses.

Hundreds of Hindi lyrics stuck on my mind
I still do not have a tune
for my romantic melancholy language
Cloudy grey breezes- unrestrained sighs
Flow freely, followed by the breaking.

Monsoon homesickness!
I cannot sing in tune with you
from this relentless icy winter
Without echoing Koyals
Without emarald mango groves.

Haiku

I love Haiku. Calling it a cousin of Imagism is insult, but yes, I like the flashes of image and thought concentrated within those 3 lines. These 2 haikus I made- one is a non-con"form"ist, i.e. it is not in the required form :) It was just an attempt at brevity and depth at once- so.

Breathing darkness, sleep

Crawls, spreading thick warmth beneath
Soft white crumpling sheets.

Feet crackle leaves,
Eyes smudge colors,
Thinking autumn walk.

Life changes rapidly,
Tube rail vanishing in a dark tunnel.
God knows what I left behind.