1/29/09

कंप्यूटरने आयुष्य...

"कोहम" प्रेरणेने.......
केवळ गाडी चालवतांना झालेला कंप्यूटरचा विरह सहन न होऊन, घरी आल्या आल्या चहातल्या बिस्किटाबरोबर कंप्यूटर चघळत, तिच्यासाठी हिऱ्याच्या कुड्या आणल्याच्या आवेशात
तो: ए लवकर इकडे ये- मी तुला एक गंमत दाखवतो!
ती: मागच्या वेळी तुझी गमतीची व्याख्या म्हणजे बिकिनीतली सूपरमॉडेल होती. त्यामुळे सध्या मी पोळ्यांवर चित्त एकाग्र करतेय, तेच बरं.
तो: अगं नाही, ही खरंच एकदम सूपर गंमत आहे- आणि बघ मी तुला करून देतो... हे गूगलचं "रीडर" म्हणजे काय कमाल आहे- तुला रोज वाचायच्या असलेल्या, जगभरातल्या, अख्ख्या मायाजालावरच्या सगळ्याच्या सगळ्या वेबसाईट इथे ह्या गूगलच्या एकाच पानावर मिळतील...हा शोध मला आधीच लागला असता तर!
ती: (बुद्धाने ज्या निर्विकारपणे राग-द्वेष-मोह-दु:खाचा स्वीकार केला, त्या निर्विकारपणे): ह्म्म्म्म्म्म्म.
तो (तिच्या निर्विकारपणाने अधिकच चिरडीला येऊन): अगं हे मायाजाल म्हणजे अलिबाबाची गुहा आहे- ह्यात काय काय रत्न दडलियेत... (मग पुन्हा, हुकमी एक्का चालवल्याच्या आवेशात) आता मला सांग- मागच्या महिन्यात आपला किराण्याचा खर्च काय झाला?
ती (ते माझं काम नव्हे - असं मनात घोळवत): ह्म्म्म
तो: हा माझा ऑनलाईन हिशोब सांगतोय की आपण चक्क ४०० डॉलर किराण्यात घालवले. No offense, पण आपल्या घरी काय पंचपक्वान्नांचं साग्रसंगीत जेवण रोज असतं असंही नाही!
ती (आता कधी तो सीमारेषा ओलांडतो, आणि कधी आपण क्षेपणास्त्र चालवतो, ह्या ईर्शेने): अच्छा- म्हणजे तुला आज वरणभाता ऐवजी पुरणपोळी चालणारे का?
तो (जे लोणच्याने जमत नाही, ते लोण्याने होतंय का अशा विचारात): अगं असं नाही. पण हेच बघ. तो अक्षयकुमारचा नवीन पिक्चर निघाला- त्याची तिकिटं ऑनलाईन अर्ध्या किमतीत मिळतायत. जायचं का मग?
ती (त्याचाच डाव त्याच्यावरच उलटवत): त्यापेक्षा YouTube वर येईलच ना फुकटात- तेच बघूया!
तो: तेच तर म्हणतोय मी- की आपल्याला ज्या गोष्टीत इंटरेस्ट आहे, त्यांची माहिती मिळायला नको का? तू तुझ्या सगळ्या साळकाया-माळकायांना Twitter वर बोलाव- म्हणजे पिक्चरपासून रोटी-मेकरच्या नवीन मॉडेलबद्दल तुला लगेच बातम्या कळतील......
ती( ८वीत असतांना फ्रीज, टीव्ही, मिक्सरपासून फोन, गाडी, कंप्यूटर, वॉशिंगमशीन- ह्या गरजा की सोयी? अशा अर्थाचा निबंध लिहिला होता, त्याचा पुनर्विचार करत): अरे उत्क्रांतीवादात माणसाची शेपूट गळाली, ती गरज होती की सोय, की चक्क एक hobby? !!
तो(नेमकं तिचं म्हणणं काय आहे, हे कधीच कळत नसल्यामुळे वैतागून): पण वॉशिंगमशीनमधून धुण्याचं सायकल संपलं, की तुला ट्विटरवर अपडेट येईल बघ!
ती (आडून आडून वार करण्याचा कंटाळा येऊन, सरळ हल्याच्या पवित्र्यात): अरे पण ते कपडे आपोआप जाऊन पडत नसतात ना तिथे! बा पामरा- नुसतं कंप्यूटरवर बसून आयुष्य चालत नसतं. काल पुढच्या दाराची कडी बिनसलिये. त्याचं काय करणारेस कंप्यूटरवर?
तो (पटकन उत्तर सुचल्याचा जल्लोष करत): आपल्या Maintenance वाल्याची वेबसाईट असेलच ना- तिथे ऑनलाईन कम्प्लेंट नोंदवतो आत्ताच्या आत्ता- बोल- काय म्हणणं आहे तुझं ह्यावर?
ती (निकराने): पण स्वत: उठून तु कधी साधा बल्बही बदलू नकोस- त्यासाठी, किंवा चहा, पोळ्या, कपड्यांच्या घड्या घालायला ऑनलाईन काही सॉफ्टवेअर मिळतंय का बघ.
तो (निर्वाणाची दीक्षा नुकतीच मिळाल्याप्रमाणे, थोड्या सात्त्विक, थोड्या विस्मयचकित स्वरात): ह्म्म्म. मी झालोय खरा कंप्यूटर-ऍडिक्ट.
आणि मग.....................................................
तो लगेच संगणकपेटी बंद करून, तत्परतेने उठून, टीव्हीपुढे समाधी लावून बसतो.....................

1/28/09

ऋतूंचं कौतुक

भर थंडीत शून्याखाली तापमान गेलं, की सकाळी उठणे म्हणजे शिक्षा. त्यानंतर तयार होऊन, मोजे घातलेल्या हाताने खिशातून गाडीची किल्ली काढणे. कॉफीचा कप आधी गाडीच्या टपावर ठेवून मग दार उघडणे. फावड्याने गाडीच्या निदान पुढच्या आणि मागच्या काचेवरून बर्फ काढणे. तोवर मोजे ओलो होऊन बोटं निळी पडल्याचं चित्र डोळ्यासमोर दिसायला लागतं.
मग मागच्या दारातून बॅग आणि पुढच्या दारातून कॉफीसकट आपण आत शिरलो, की हुश्श्श्श्श्श्श करतांना तोंडातून वाफच निघते, आणि साध्या साध्या क्रिया करायला आपल्याला दुप्पट वेळ लागलाय, ह्या जाणीवेने म्हातारी कशीबशी निघाली कामाला- असं मनातल्या मनात मी स्वत:ला टोमणा मारून घेते.

पण आज बर्फामुळे शाळेला सुट्टी मिळाली. काय मज्जाय! भारतात खूप पाऊस झाला की, किंवा कधी जातीय दंगे असोत की बॉम्बस्फोट- शाळेला सुट्टी मिळाल्याचा आनंदच मुलांना जास्त. तशीच इथे कालपासूनच बर्फाची चर्चा सुरु झाली:
"मिस डी, तुम्हाला म्हायतीये का? बर्फ कधी होणारे?"
"आता मी काय Weatherman लागून गेलेय की मला माहिती असणारे?"
"पण लंचरूम मधे लोक म्हणत होते."
"अरे पण रात्री बर्फ पडून गेला तरी उपयोग नाही. कारण बर्फाच्या गाड्या येऊन सकाळपर्यंत तो स्वच्छ करून ठेवणार, की मग शाळेच्या बस ला काही प्रॉब्लेम नको."
"पण मग सकाळीच बर्फ पडू देत, म्हणजे सुट्टी मिळेल."
" हो हो- मागच्या आठवड्यात भल्या पहाटे ५ ला बर्फ सुरू झालं होतं. पण बर्फाचा खरा धोका तो पडतांना फारसा नसतो. बर्फानंतर मात्र रस्ते घसरडे होतात- आणि चिखल- म्हणून गाडी चालवणं कठीण असतं."

" अरे, मी ऐकलंय की उलटा पायजामा घातला की बर्फ पडतं."
" माझी आई म्हणे उशीखाली काटा-चमचा ठेवून झोपायचं."
" मागच्या वर्षी त्यांनी सुट्टी... ... ...."

ह्या बडबडीने वैतागून मी शेवटी ओरडले- की आता पुरे तुमचं बर्फ पुराण. पण मनातुन मी ही अक्षरश: प्रार्थनाच करत होते, की नेमका मध्यरात्री नंतर बर्फ पडू देत. सुट्टीचा एक दिवस मला पेपर तपासायला लागणारच होता. सकाळी ५ ला उठून मग आशाळभूतपणे आधी शाळेची वेबसाईट वाचली. शिवाय तेवढ्यात एका सहकाऱ्याचा snow-chain चा फोन आलाच. HOD ने २ लोकांना फोन आधी केला, की ती २ लोकं ठरवून दिलेल्या अजून ४ लोकांना फोन करणार- असं करत करत व्यवस्थीत सगळ्यांना शाळा बंदची बातमी कळते.

मात्र एकूणच ह्या गार प्रदेशांमधे हवामानाची चर्चा रोजच होत असते. ब्रिटीश लोक म्हणे रोजच दिवसाची सुरुवात "आज काय हवा पडलीये!" ह्या वाक्याने करतात :) इथे रूळल्यावर "उद्याचं तापमान बघून घालायचे कपडे इस्त्री करायची" सवय लागते. त्याला कारणीभूत इथले अतिशय अचूक weather forecasts म्हणावे, की लोकांना बोलायचे विषय लागतात ते- काही ही असो. पण ऋतूंचं कौतुक असतंच फार.

त्यातल्या त्यात स्प्रिंग (वसंत) आणि ऑटम (शरद) म्हणजे नाना रंगांचे ऋतू. बर्फ रोजचंच झाल्यावर पांढऱ्या काळ्याची वर्णनं तरी किती करणार? पण माझ्या Creative Writing वर्गासाठी मी ऑटमसाठी खास कविता लिहून घेतली.
त्यासाठी आधी अंगणातून पानगळीच्या कचऱ्यातून २०-२५ छान छान पानं गोळा करून आणली. आणि वर्गात जाऊन प्रत्येकाला एक एक पान दिलं. "आज आपण ह्या पानाचं अगदी सूक्ष्म निरीक्षण करून त्यावर कविता लिहणार आहोत. २ मिनिटं सगळ्यांनी नीट आपापली पानं बघून घ्या!"

आणि मग मधेच हल्ला करायचा-
"अरेरे! चुकलंच बरं का. इकडे द्या ती पानं. ती आत्ता द्यायचीच नव्हती मुळी तुम्हाला."
मग सगळी पानं गोळा करून पुन्हा हल्ला,
"ह्म्म- खरं म्हणजे, नाहीतरी तुम्ही आपापलं पान बघितलंच होतं. तर मग आता उगीच उलट्या दिशेने लेसन करण्यात काही अर्थ नाही. जरा इथे येऊन प्रत्येकाने आपापलं पान ह्या पिशवीतून परत घ्या."
मग मुलांमधे जोरात चर्चा- मोठ्ठा गोंधळ.
"ए नाही- हे पान माझं नाहिये- माझ्या पानावर पिवळे बुट्टे होते."
"माझ्या पानाचे काटेरी कोन होते."
"माझ्या पानाला लालसर छटा होती."
" अरे ते माझं पान आहे वाटतं- कारण त्याचा कोपरा दुमडलेला होता."

असं करून बहुतेक मुलांना आपापली पानं बरोब्बर लक्षात असतात. मग मुलांना विचारायचं, की तुमची पानं तुम्हाला लक्षात का राहिली? कारण तुम्ही त्यांचं सूक्ष्म निरीक्षण केलं होतंत. लेखक सुद्धा निरीक्षणातूनच कलाकृती निर्माण करतात, आणि त्यातल्या वर्णनामुळेच ती तुम्हाला आवडते, कळते, आणि लक्षात राहते.

ऑटमच्या पानांनी मी हा लेसन शिकवला खरा- पण बर्फाचं वर्णन- आधी मलाच करून बघायचं आहे...